آیا شما عاشق لبنیات هستید اما بعد از خوردن آنها احساس بیماری می‌کنید؟ آیا بعد از مصرف شیر، پنیر، ماست یا بستنی دچار نفخ، گاز، اسهال یا درد شکم می‌شوید؟ اگر چنین است، ممکن است به عدم تحمل لاکتوز مبتلا باشید، وضعیتی که بدن شما نمی‌تواند لاکتوز، قند موجود در محصولات لبنی را هضم کند. در این مطلب از سلام سلامتی توضیح خواهیم داد که عدم تحمل لاکتوز چیست، چه علائم دارد و چگونه می‌توانید آن را کنترل کنید.
عدم تحمل لاکتوز چیست؟
لاکتوز نوعی قند است که به طور طبیعی در شیر و سایر محصولات لبنی وجود دارد و از دو قند کوچکتر، به نام گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده است که به هم مرتبط هستند.
برای هضم لاکتوز، بدن به آنزیمی به نام لاکتاز نیاز دارد که لاکتوز را به گلوکز و گالاکتوز تجزیه می‌کند. این قندها در آخر، جذب جریان خون می‌شوند و برای انرژی مورد نیاز بدن استفاده می‌شوند.
لاکتاز توسط سلول‌های پوشاننده روده کوچک تولید می‌شود. با این حال، برخی از افراد به دلیل عوامل ژنتیکی، افزایش سن یا آسیب روده، تولید لاکتاز در بدن آنها کاهش یافته یا اصلا وجود ندارد.
این شرایط بدان معنی است که بدن این افراد، نمی‌تواند لاکتوز را به درستی تجزیه کند و به همین دلیل هضم نشده وارد روده بزرگ می‌شود و سپس در آنجا توسط باکتری‌ها، تخمیر می‌شود و گاز و اسید تولید می‌کند. این باعث علائم عدم تحمل لاکتوز می‌شود.
عدم تحمل لاکتوز مانند حساسیت به شیر نیست، که یک واکنش ایمنی به پروتئین‌های موجود در شیر است. عدم تحمل لاکتوز، سیستم ایمنی را درگیر نمی‌کند و تهدیدی برای زندگی نیست. اما، می‌تواند باعث ناراحتی شود و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم عدم تحمل لاکتوز چیست؟
علائم عدم تحمل لاکتوز بسته به میزان لاکتوز مصرفی، میزان کمبود لاکتاز و حساسیت روده از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این علائم معمولاً در عرض 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از خوردن یا نوشیدن محصولات لبنی رخ می‌دهد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نفخ: احساس پری یا تورم در شکم
- گاز: نفخ زیاد یا آروغ زدن
- اسهال: مدفوع شل یا آبکی
- درد شکم: گرفتگی یا اسپاسم در معده یا پایین شکم
- حالت تهوع: احساس بیماری یا استفراغ
همچنین بهتر است بدانید که برخی از افراد ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنند، مانند:
- سردرد
- خستگی
- بثورات پوستی
- درد مفاصل
شدت علائم بستگی به میزان مصرف لاکتوز و میزان تحمل شما دارد. برخی از افراد ممکن است علائم خفیفی داشته باشند که به راحتی قابل کنترل است، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم شدیدی داشته باشند که در فعالیت‌های روزانه آنها اختلال ایجاد کند.
چگونه عدم تحمل لاکتوز را کنترل کنیم؟
هیچ درمانی برای عدم تحمل لاکتوز وجود ندارد، اما می‌توانید با تنظیم رژیم غذایی و سبک زندگی خود آن را کنترل کنید. در اینجا چند نکته برای کمک به مقابله با عدم تحمل لاکتوز وجود دارد.
محدود کردن یا اجتناب از محصولات لبنی
موثرترین راه برای جلوگیری از علائم عدم تحمل لاکتوز، پرهیز یا کاهش مصرف لبنیات حاوی لاکتوز است. ممکن است لازم باشد انواع و مقادیر مختلف محصولات لبنی را آزمایش کنید تا بفهمید کدامیک برای شما بهترین تاثیر را دارد.
برخی از افراد ممکن است بتوانند مقادیر کمی از محصولات لبنی یا انواع خاصی از محصولات لبنی را بهتر از دیگران تحمل کنند. به عنوان مثال، برخی از افراد ممکن است بتوانند پنیرهای سفت (مانند چدار یا پارمزان)، ماست (مخصوصاً آنهایی که دارای کشت زنده هستند)، یا کره، پنیرهای نرم (مانند پنیر خامه‌ای) یا بستنی را تحمل کنند. .
جایگزین‌های بدون لاکتوز یا کم لاکتوز را انتخاب کنید
با انتخاب جایگزین‌های بدون لاکتوز یا کم لاکتوز، همچنان می‌توانید از محصولات لبنی لذت ببرید بدون اینکه از علائم عدم تحمل لاکتوز رنج ببرید.
اینها محصولاتی هستند که قبل از مصرف با آنزیم لاکتاز برای تجزیه لاکتوز درمان شده‌اند. آنها را می‌توانید در اکثر سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی سالم پیدا کنید. آنها شامل شیر بدون لاکتوز، پنیر، ماست، بستنی و سایر محصولات لبنی هستند. همچنین می‌توانید از جایگزین‌های غیر لبنی ساخته شده از سویا، بادام، برنج، جو دوسر، نارگیل یا کنف استفاده کنید.
مکمل‌های لاکتاز مصرف کنید
اگر می‌خواهید لبنیات حاوی لاکتوز بخورید، می‌توانید مکمل لاکتاز را قبل یا همراه با غذا مصرف کنید. این مکمل‌ها قرص‌ها یا کپسول‌هایی هستند که حاوی آنزیم لاکتاز هستند که می‌توانند به شما در هضم لاکتوز کمک کنند.
شما می‌توانید آنها را بدون نسخه در اکثر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی بهداشتی خریداری کنید. با این حال، ممکن است برای همه موثر نباشند و ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع یا درد شکم داشته باشند.
برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید
لاکتوز نه تنها در محصولات لبنی بلکه در بسیاری از غذاها و داروها نیز یافت می‌شود. شما باید برچسب مواد غذایی را به دقت بخوانید و به دنبال موادی باشید که نشان دهنده وجود لاکتوز هستند، مانند مواد جامد شیر، پودر شیر، آب پنیر، کازئین یا لاکتوز.
همچنین باید برچسب داروها و مکمل‌های خود را بررسی کنید و از پزشک یا داروساز خود بپرسید که آیا آنها حاوی لاکتوز هستند یا خیر. ممکن است لازم باشد به جایگزین‌های بدون لاکتوز یا غیر لبنی را جایگزین کنید.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید
عدم تحمل لاکتوز می‌تواند بر تغذیه و سلامت شما تأثیر بگذارد، اگر رژیم غذایی متعادلی نداشته باشید. محصولات لبنی منبع خوبی از کلسیم، پروتئین، ویتامین D و سایر مواد مغذی هستند که برای استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و سلامت کلی بدن بسیار ضروری هستند.
در صورتی که به خاطر عدم تحمل لاکتوز، استفاده از محصولات لبنی را محدود کرده یا از خوردن آن اجتناب می‌کنید، باید مطمئن شوید که به اندازه کافی، این مواد مغذی را از منابع دیگر دریافت می‌کنید.
شما می‌توانید غذاهای غنی از کلسیم مانند سبزیجات با برگ سبز تیره، مغزها و دانه‌ها، توفو، غلات غنی شده، نان یا غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، عدس، آجیل و دانه ها و آبمیوه‌ها یا مکمل‌های کلسیم مصرف کنید.
سخن آخر
عدم تحمل لاکتوز یک بیماری شایع است که در آن بدن نمی‌تواند لاکتوز، قند موجود در محصولات لبنی را هضم کند. این عدم تحمل باعث می‌شود، می‌تواند علائمی مانند نفخ، گاز، اسهال، درد شکم، حالت تهوع و غیره در بدن ایجاد شود. شما می‌توانید عدم تحمل لاکتوز را با محدود کردن یا اجتناب از محصولات لبنی حاوی لاکتوز، انتخاب جایگزین‌های بدون لاکتوز یا کم لاکتوز، مصرف مکمل‌های لاکتاز، خوردن یک رژیم غذایی متعادل کنترل کنید. با رعایت این نکات می‌توانید بدون اینکه از علائم عدم تحمل لاکتوز رنج ببرید، از خوردن لبنیات لذت ببرید.